Oda Schottmüller
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
niemiecka |
| Dziedzina sztuki |
taniec, rzeźbiarstwo |
_Oda_Schottm%C3%BCller.jpg)
Oda Schottmüller (ur. 9 lutego 1905 w Poznaniu (ówczesnym Posen), zm. 5 sierpnia 1943 w Berlinie-Plötzensee) – niemiecka tancerka i rzeźbiarka, powiązana z członkami niemieckiego ruchu oporu w III Rzeszy, aresztowana i stracona.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Oda Schottmüller była córką niemieckiego historyka Kurta Schottmüllera (1871–1919) (syna historyka Konrada Schottmüllera (1841–1893)) i Dorothei Stenzler (1881–1965)[1]; bratanica historyk sztuki Fridy Schottmüller (1872–1936)[2]. Z powodu choroby matki, mieszkała u ojca w Gdańsku, a po jego śmierci Odą zaopiekowała się ciotka[1]. Oda uczyła się w Odenwaldschule w Heppenheim[1]. W 1924 roku zdała egzamin maturalny i przez 5 lat zdobywała wykształcenie rzemieślnicze w Pforzheim i Frankfurcie[1]. W 1929 roku rozpoczęła w Berlinie naukę rzeźbiarstwa w klasie Milly Steger (1881–1948)[1]. Tworzyła wówczas liczne rzeźby i popiersia osób wybitnych[1]. Następnie kształciła się u szwajcarskiego pedagoga Johannesa Ittena (1888–1967)[1]. Na początku lat 30. XX w. zaczęła projektować kostiumy i drewniane maski[2].
Schottmüller pasjonowała się tańcem – pobierała lekcje tańca w szkole Very Skoronel (1906–1932) i u szwajcarskiej tancerki Berthe Trümpy (1895–1983)[1]. Od 1934 roku regularnie występowała solo z programami własnej choreografii, stosując wyszukane maski i kostiumy własnego projektu[1]. W swoim tańcu tematyzowała aktualne sprawy społeczne[1]. Była przedstawicielką tańca ekspresyjnego (niem. Ausdruckstanz) a jej występy spotykały się z przychylnymi recenzjami[2][3]. Po dojściu nazistów do władzy występowała bez ograniczeń w kraju i zagranicą, także w czasie wojny[4].
Jej prace rzeźbiarskie zostały pozytywnie zweryfikowane przez władze III Rzeszy a fotografia jej rzeźby Die Tänzerin została opublikowana na łamach „Deutsche Allgemeine Zeitung” w 1941 roku[5]. Prace Schottmüller ukazywały muskularnych, młodych ludzi, co odpowiadało narracji władz[6].
Pozostawała w związku z komunistycznym rzeźbiarzem Kurtem Schumacherem (1905–1942), który powiązany był z grupą antynazistowską prowadzoną przez Harro Schulze-Boysena (1909–1942) i poprzez którego do grupy dołączyła także Oda Schottmüller[1]. Grupa przygotowywała akcje przeciwko reżimowi[1]. Latem 1942 roku Gestapo aresztowało Schulze-Boysena i ponad 120 osób z jego grupy, w tym Schottmüller[1]. Ich działalność została zaliczona do działań Czerwonej Orkiestry – siatki szpiegowskiej działającej na terenie Europy Zachodniej i podporządkowanej wywiadowi ZSRR[1]. Schottmüller została oskarżona o przynależność do organizacji szpiegowskiej i udostępnienie swojego atelier do komunikacji radiowej[1]. Pomimo braków dowodów Schottmüller skazał sąd wojenny na karę śmierci i stracono ją 5 sierpnia 1943 roku w Berlinie-Plötzensee[1].
Dzieła
[edytuj | edytuj kod]Lista podana za Neue Deutsche Biographie[1]:
- Mädchenakt mit Tuch, ok. 1931 (Nationalgalerie w Berlinie)
- Die Kauernde, ok. 1940 (Niemieckie Muzeum Historyczne w Berlinie)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Neue Deutsche Biographie 2007 ↓.
- ↑ a b c Barnstone, Otto 2018 ↓, s. 58.
- ↑ Andresen 2005 ↓, s. 168–171.
- ↑ Andresen 2005 ↓.
- ↑ Barnstone, Otto 2018 ↓, s. 59.
- ↑ Andresen 2005 ↓, s. 176.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Geertje Andresen: Schottmüller, Oda. W: Neue Deutsche Biographie [Online-Version]. T. 23. 2007, s. 503–504. (niem.).
- Geertje Andresen: Oda Schottmüller: Die Tänzerin, Bildhauerin und Nazigegnerin Oda Schottmüller (1905–1943). Lukas Verlag, 2005. ISBN 978-3-936872-58-3. [dostęp 2020-03-08]. (niem.).
- Oda Schottmüller and the Consequences of Political Resistance. W: Deborah Ascher Barnstone, Elizabeth Otto: Art and Resistance in Germany. Bloomsbury Publishing, 2018, s. 58–62. ISBN 978-1-5013-4488-6. (ang.).